'İran ile işbirliği Barzani devletini bozar'
Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu, Katar merkezli krizi ve Irak'ta Barzani'nin bağımsızlık için referandum kararını değerlendirdi.
Katar'ın, İran'a yakın politika gütmesinin altında Suudi Arabistan merkezli Vahabiliğe karşı kendini koruma politikasının yattığını, bunu İran ile dengelemeye çalıştığını belirten Kuloğlu, Türkiye'nin Katar konusunda ise daha dikkatli olması gerektiğini savundu. Irak'ın kuzeyinde Barzani'nin bağımsızlık için referanduma gitme açıklaması için ise “Barzani'ye açıkça ‘Böyle bir devlet kurarsan, bunu senin başına yıkarım' demesi gerekmektiğini” belirtti.
| Geçtiğimiz hafta Katar merkezli bir gerginlik yaşandı. Sizce Katar krizinin altında yatan neden nedir?
Katar ile olan gelişmeleri tek boyutlu olarak düşünmek doğru olmaz. İlk boyutta bu konuyu Sünni-Şii çatışmasının bir konusu olarak kabul etmek lazımdır. Çünkü Şii blokla ilgili Katar'ın bir takım destekleri var. Katar, İran'daki Şii militanlara yardımda bulunuyor. Suudi Arabistan ve BAE gibi ülkeler de kendi ülkelerinde yaşayan Şii nüfusun fazlalığından dolayı bir tedirginlik duyuyorlar. Bu tedirginliği Katar'ın tetikleyebileceğini ve kendileri için bir takım sıkıntılar doğabileceğini ön görüyorlar. S. Arabistan ve İsrail'in müttefiki olan ABD'de Katar üzerinden Şiilere yönelik desteği kesmek ve bir mesaj vermek istiyor.
İkinci boyut da ekonomik boyuttur. Trump göreve geldikten sonra güç dengelerini, para dengelerini, ABD'nin menfaatlerini düşünerek kendisi de bir emlakçı ve ticaret adamı olduğu için konuyu ekonomik olarak düşünüyor ve bir takım baskılarla ABD'ye para aktarabilir miyim diye düşünüyor. Dolayısı ile BAE ve S. Arabistan'ı yanına almak sureti ile Katar üzerinde bir baskı uygulamak istiyor. Tabiki bu konuyu da kullanarak, İran'ı da baskı altına alabileceğini düşünüyor. Hemen akabinde de Katar ile F-15 anlaşmaları yapıp, ABD ekonomisine para aktarmaya çalışıyor. Katar ile İran'ın yakın ilişkiler içerisinde olmasını kullanarak İran'ı da sıkıştırıp yolcu uçakları satmak için bir anlaşma sağlıyor ve ABD'ye buradan da para aktarıyor. ABD, bölgede Şii güçlenmesinin önüne geçmek için ekonomik, siyasi ve güvenlik konularına dayanarak burada kendine çıkar sağlamaya çalışıyor.
| Katar neden Şiileri destekliyor?
Katar'ın Şiileri desteklemesindeki nedene gelince; Katar Vahabiliğe karşı duruyor ve Şiileri Vahabiliğin önüne geçmek için bir güç olarak görüyor. S. Arabistan ise bölgeye Vahabiliği yaymak istiyor. Katar da bundan tedirgin oluyor. Katar, doğrudan Şiilere destek olmak yerine, Vahabiliğin karşısındaki bir güce destek olarak Şiilere destek çıkıyor. S. Arabistan'daki ve BAE'deki Şii nüfusun fazlalığı da ülkeleri tedirgin ediyor. Bu da tabi ki Sünni ve Şii bloku karşı karşıya getiriyor.
Türkiye neden Katar'a destek verdi?
Türkiye bu kutuplaşmada Katar'a açık destek verdi ve tarafını net bir biçimde belli etti. Aslında bu gibi durumlarda denge politikası yürütmek ve taraf olmamak daha faydalı olacaktır. Ama ekonomik olarak Türkiye'nin çıkarları doğrultusunda böyle bir tavır alındığını da biz biliyoruz. Ancak böyle bir desteği verdikten sonra bunun kendinize ne şekilde dönebileceğini de hesaplamak gerekir. Böyle konuları zamana bırakmak ve denge politikası yürütmenin daha doğru olacağını düşünüyorum.
n Bu adımla İran'a destek mi vermiş oluyoruz?
İran'a destek vermek için Katar'ın yanında olmak önemli görülebilir ama, ABD'nin ne gibi bir hamle yapacağını da böyle durumlarda düşünmek gerekir. İran'a dolaylı yollardan biz zaten destek veriyoruz, o şekilde de devam edebilir. Ayrıca bizim İran ile birlikte hareket etmemizi gerektiren birçok yol var. Suriye'nin kuzeyinde ve Irak'ın kuzeyinde oluşturulmaya çalışılan Kürt bölgeleri bizim için tehdit olduğu kadar İran için de tehdittir. Çünkü ‘büyük Kürdistan' projesinde Suriye Kürdistan'ı, Irak Kürdistan'ı, İran Kürdistan'ı ve Türkiye'deki PKK da var. Dolayısı ile bizim İran ile iş birliği yapmamız son derece önemli. Barzani'nin referandum açıklamasından sonra İran Dışişleri Bakanı Zarif koşarak Türkiye'ye geldi. Türkiye ile birlikte hareket etmeleri gerektiğini ve dayanışma içerisinde olmaları gerektiğini ifade eden bir açıklamada bulundu.
| Irak'ta Barzani referandum yapacaklarını açıkadı. Bu ne anlama gelir?
Son olarak Irak'taki referanduma gelecek olursak, kabul yönünde sonuçlanması mümkün gibi gözüküyor. Çünkü bölgenin demografik yapısı değiştirildi ve referandumdan evet çıkması ihtimali çok yüksek. Barzani'ye anladığı dilden konuşmak gerekiyor. Kuracağın devleti başına yıkarım demek gerekiyor. Barzani'nin diplomasiden anlayacak bir durumu yoktur. Dolayısı ile gücü kullanmak gerekir. Barzani'ye devletmiş gibi muamele yapılırsa, o da kendini devlet zanneder ve öyle hareket etmek ister. Şu anda, ABD zamanı değil diyor. Rusya doğru bulmuyor. Almanya doğru bulmuyor. İran zaten bizim gibi tehdit olarak görüyor. Irak zamanı değil diyor. O yüzden Türkiye'nin hemen bu ülkelerle diplomatik dayanışma içerisine girmesi lazımdır ve Barzani'ye açıkça “Böyle bir devlet kurarsan, bunu senin başına yıkarım” demesi gerekmektedir.